عامل محرکه جمعیت در بچه دهی کلنی

میزان جمعیت کلنی و پر شدن تمام قاب‌ها از جمعیت و اضافه شدن ‫مرتب آن به دلیل تولد نوزادان جدید و بیکاری زنبوران جوان و کمبود ‫فضا برای ذخیره‌سازی عسل و گرده و نیز تخمگذاری مرتب ملکه در ‫بهار از عواملی است که سبب می‌شود تا کلنی تصمیم به بچه‌دادن بگیرد.
در اینگونه موارد برای پیشگیری از بچه دهی کلنی قبل از این که کلنی ‫تصمیم به بچه‌دادن گرفته و شروع به ساخت سلول‌های ملکه نماید ‫زنبوردار می تواند با مدیریتی صحیح و منطقی با مشغول کردن زنبور‌های ‫بیکار جوان با دادن یک قاب با ۳ سانتیمتر موم آجدار و مشغول کردن آنها ‫برای موم بافی وجایگزین کردن آن با یک قاب جدید بعد از چند روز ‫و گذاشتن طبقه به روی کندو و بزرگ کردن فضا برای کلنی‌، شان‌های ‫فوقانی را برای ذخیره کردن عسل آماده نماید و در صورت لزوم و افزایش ‫مرتب جمعیت تا چند طبقه می‌تواند به روی کندو اضافه نماید و باین ‫صورت از بچه دادن کلنی جلوگیری کند.
البته در شرایطی که آب و هوا ‫مساعد بوده و شهد در طبیعت فوران کند تلفات زیاد بوده و کلنی روزانه ‫مرگ و میر تعداد زیادی از زنبوران چراگر یا مزرعه را تحمل می کند که به ‫طور مرتب از زنبوران جوان کلنی به صف زنبوران مزرعه اضافه می‌شود ‫و به همین دلیل افزایش جمعیت به کندی صورت می‌گیرد. ‌
‫زمانی که جمعیت کلنی زیاد باشد ازدحام جمعیت در بین قاب‌ها از ‫عواملی است که می‌تواند به تصمیم کلنی به بچه دادن کمک نماید.
در ‫چنین شرایطی به دلیل ازدحام زیاد بخصوص در اطراف حجره نوزادان و ‫کم بودن تهویه‌، زنبوران زیادی تالش می‌کند تا خود را به قسمت‌های ‫فوقانی کندو برسانند و تصمیم به بچه‌دادن بدلیل کمبود جا در آنها تشدید ‫می‌شود‌، بنابراین فضای مناسب بین قاب‌ها می تواند در پیشگیری از ‫هیجان زنبوران بدلیل کمبود جا و نبود تهویه مؤثر واقع شده و از تب بچه ‫دادن به مقدار متنابهی بکاهد.
‫در مورد ترکیب سنی زنبوران تشکیل‌دهنده بچه طبیعی مطالعات زیادی ‫صورت گرفته و نتیجه گرفته شده است که هم بچه و هم کلنی مادر دارای ‫زنبورانی با سنین متفاوت هستند.
در هنگام خروج بچه از کندو‌، با صدور ‫دستور خروج ابتدا زنبوران جوان حدود چهار روزه خارج شده‌؛ سپس ‫به تدریج سن خارج شونده‌ها بالا رفته و در آخر زنبوران مزرعه خارج ‫می‌شوند.
نیکل (۱۹۵۲) طی یک بررسی روزانه تعدادی از زنبوران تازه متولد ‫شده یک کلنی قوی را تا زمان بچه‌دادن کلنی با رنگ عالمت گذاری ‫نمود و سپس زنبوران علامت‌گذاری شده را هم در بچه و هم در کلنی ‫مادر شمارش نموده و متوجه شد که ۹۵ درصد از کل زنبوران چهار روزه ‫علامتگذاری شده در داخل بچه بوده و فقط ۵ درصد آنها در کلنی مادر ‫باقی مانده‌اند و از طرف دیگر حدود ۵ درصد از جمعیت بچه‌، زنبوران ‫۱۸ روزه و یا پیرتر از آن بوده و اکثریت زنبوران پیر مزرعه در کلنی مادر ‫باقی مانده‌اند. لذا نهایتا از این بررسی می‌توان نتیجه گرفت که اکثریت ‫زنبوران تشکیل دهنده بچه طبیعی زنبوران جوان می باشند.
در مورد مسئله فراموش کردن محل کندوی مادر بوسیله زنبوران بچه ‫طبیعی باید گفت، که چون اکثریت زنبوران یک بچه طبیعی را زنبوران ‫جوان پرستار که هنوز از کندو خارج نشده‌اند تشکیل می‌دهند لذا به ‫علت این که در هنگام خارج شدن هیجان داشته و پرواز شناسایی و ‫جهت‌یابی و مرزبندی را انجام نمی‌دهند در نتیجه بعد از خارج شدن، ‫کندوی قبلی خود را نشناخته و در صورت گم کردن ملکه و یا گرفته ‫شدن یا کشته شدن آن کندوی قبلی خود را پیدا نخواهند کرد.
البته در این مورد نظرات متفاوتی وجود دارد و بعضی از محققین ‫معتقدند که اگر بچه بر حسب اتفاق ملکه اش را هنگام بچه دادن از دست ‫بدهد و یا ملکه از خوشه یا بچه گرفته شود زنبورها به کندوی سابق خود ‫بر می‌گردند.
در مورد میزان جمعیت بچه طبیعی باید گفت که زمانی که بچه دهی ‫از کندوی مادر بیرون آمده و در حال پرواز هستند بیشتر زنبوران جوانی ‫که در حال پرواز در زنبورستان می‌باشند به طرف بچه کشیده شده و به ‫آن می‌پیوندند.
لذا بعضی مواقع مشاهده شده است که میزان جمعیت یک ‫بچه طبیعی که تازه گرفته شده و در یک کندو اسکان داده شده است چند ‫برابر میزان جمعیت آن در موقع خارج شدن بچه از کلنی مادر می‌باشد.
 

منبع : شادروان داوود جواهری